چوب آبنوس (EBONY)

در این مطلب به بررسی مشخصات چوب آبنوس و تجربه عملی کار با این چوب با ارزش خواهیم پرداخت. همان طور که می دانید آبنوس یکی از گران قیمت ترین چوب های جهان است. شاید شنیده باشید که می گویند، نفت طلای سیاه است! ولی بی شک در بین نجارها و علاقمندان به چوب آبنوس که هنرهایی همچون منبت کاری، چوب و رزین، معرق کاری، خاتم کاری، ساخت زیورآلات، ساز سازی و غیره را شامل می شود، نفت طلای سیاه نیست! بلکه همین چوب آبنوس است که هم از نظر ارزش و هم از نظر قیمت حکم طلای سیاه را دارد. ممکن است گونه های دیگری همچون دالبرجیا (dalbergia)، پینک لوری (pink lvory)، چوب صندل (sandalwood) و غیره موجود باشند که قیمتی گران تر از آبنوس داشته باشند؛ اما گران قیمت ترین چوبی که بتوان از آن استفاده صنعتی کرد چوب درخت آبنوس است. خود آبنوس هم انواع مختلفی دارد که به خاطر تفاوت در رنگ و جنس، کاربردهای متنوعی دارد؛ به عنوان مثال چوب درخت آبنوس هندی با رنگی کاملا تیره و وزن مخصوص ۱۲۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب از جمله سنگین ترین آبنوس ها به شمار می آید. در نقطه مقابل،pale moon ebony  با وزن مخصوص ۸۲۵ کیلوگرم بر متر مکعب و رنگی کاملا سیاه و سفید (black and withe ebony) یکی از سبک ترین انواع آبنوس به شمار می آید.

کلمه آبنوس از زبان مصر باستان از طریق یونان باستان به لاتین و انگلیسی میانه آمده است. معمولا توسط چندین گونه مختلف در جنس diospyros وجود دارد که خرمالو نیز از این گونه هست. گونه های آبنوس شامل diospyros ebenum  (آبنوس سیلون) بومی جنوب هند و سریلانکا،  diospyros crassiflora (آبنوس گابن) بومی غرب آفریقا و diospyros celebica ( آبنوس سولاوسی) بومی اندونزی است.

به چوب درخت آبنوس، بلک وود (black wood) هم گفته می شود که علت این نام گذاری رنگ تیره بی نظیر این چوب است. آبنوس خود گونه های مختلفی دارد که به علت تنوع رنگی گسترده ای که دارند کاربرد آن ها نیز متفاوت از یکدیگر است. به طور کلی، کاربرد چوب آبنوس در سازه هایی است که قیمت و ارزش بالایی دارند و برای ساخت آن ها نیاز به هنر و تجربه فروانی است.

میوه این درخت شبیه خرمالوهای کوچک و کوهی است که خواص درمانی هم دارد. در عین حال لازم است بدانید که آبنوس را جز دسته چوب های سمی (toxic wood) یا حساسیت زا به شمار می آورند. شاید برای شما این سوال پیش آمده باشد که آیا این چوب گران قیمت و منحصر به فرد در ایران هم موجود است؟ در پاسخ باید گفت بله، چوب آبنوس در ایران برای فروش وجود دارد اما قیمت این چوب تا حدی گران است که تنها افراد معدودی می توانند از آن استفاده کنند. در ادامه آخرین اخبار و وضعیت فروش چوب آبنوس و همچنین قیمت چوب آبنوس را اطلاع رسانی خواهیم کرد که حاصل تحقیق گروه تخصصی رزین مهر است.

نوس انواع مختلفی دارد که رنگ و بافت متفاوتی از هم دارند که در ادامه مطلب به آن ها اشاره می شود. چوب آبنوس داری مرز مشخصی بین چوب درون و چوب برون است؛ و به فاصله یک یا چند حلقه رویش، رنگ تیره بافت چوب درون به رنگ صورتی یا قرمز روشن تا قهوه ای روشن چوب برون تبدیل می شود.

به علت با ارزش بودن این چوب همه قسمت های آن مورد استفاده قرار می گیرد. جالب است بدانید که این شوخی در بین هنرمندانی که با چوب آبنوس سرو کار دارند رایج است که خاک اره آبنوس هم نباید دور ریخته شود و باید آن را دم کرد و نوشید! البته این امر جنبه حقیقی هم دارد و در طب سنتی از میوه و پودر چوب آبنوس برای درمان بیماری های مختلف استفاده می شده است.

ارتفاع درخت آبنوس معمولا بین ۱۰ تا ۲۵ متر هم می رسد و از تیره خرمالوییان است و قطر آن تا ۸۰ سانتی متر هم می رسد. چوب آبنوس به شکل اسلب (slab) کمتر یافت می شود و به خاطر گران بودن این چوب بیشتر به شکل الوار یا روکش و حتی شاخه های نازک خرید و فروش می شود. چوب آبنوس به صورت الوار مصرف صنعتی دارد و در شاخه های مختلف هنر چوب استفاده می شود. به عنوان مثال از آن در قسمت های مختلف سازهای موسیقی استفاده می شود و در تهیه روکش برای کار های تزئینی تبدیل می گردد. حتی شاخه ها و قسمت هایی از ریشه این درخت هم در آکواریوم های شیک استفاده می شود و محیط مناسبی را برای زندگی، تغذیه و تخم گذاری ماهی های مختلف فراهم می کند. یکی از دلایل استفاده از این چوب در آکواریوم به خاطر بالا بودن وزن مخصوص یا چگالی آبنوس است.

دایس پایرس ابنوم (Diospyros ebenum) یا سلان ابونی (Ceylon ebony) یک گونه درخت از جنس دایس پایرس (Diospyros) و از خانواده ی ابنیسیا (Ebenaceae) است. این درخت چوب سیاه بسیار با ارزشی تولید می کند که بسیار زیبا و پر تراکم است. این درخت همیشه سبز است و رشد کندی دارد و همین کندی رشد در مناطق استوایی است که تراکم آبنوس را بالا برده و وزن مخصوص آن را بیشتر از هزار کیلوگرم بر متر مکعب کرده است. درخت آبنوس دارای تاج متراکم و پرپشتی است. قیمت یک درخت غول پیکر آبنوس به ۱۳ میلیار تومان هم می رسد (قیمت سال ۹۷). بلندی این درخت به ۲۰ تا ۲۵ متر می رسد. برگ های این درخت کاملا بیضی شکل یا تخم مرغی شکل و کشیده است. برگ های آبنوس دارای ۶ تا ۱۵ سانتی متر بلندی و ۳ تا ۵ سانتی متر هم پهنا است و کاملا غیر کرکی است. میوه این درخت دارای صمغ بوده و سفت است. میوه آبنوس خوراکی است اما فقط در زمان هایی مصرف می شده است که قحطی رخ می داد و در غیر این صورت در حالت کلی مصرف دارویی دارد. گرده افشانی این درختان معمولا توسط حشرات انجام می گیرد. درخت آبنوس در سایه نمی تواند رشد کند و خاک مرطوب را ترجیح می دهد و به همین دلیل در مناطق استوایی چوب مرغوب تری تولید می کند.

کلمه آبنوس از زبان مصر باستان از طریق یونان باستان به لاتین و انگلیسی میانه آمده است. معمولا توسط چندین گونه مختلف در جنس diospyros وجود دارد که خرمالو نیز از این گونه هست. گونه های آبنوس شامل diospyros ebenum  (آبنوس سیلون) بومی جنوب هند و سریلانکا،  diospyros crassiflora (آبنوس گابن) بومی غرب آفریقا و diospyros celebica ( آبنوس سولاوسی) بومی اندونزی است.

نام عمومی یا تجاری درخت آبنوس:

درخت آبنوس با اسامی ابونی آفریقایی (African Ebony)، ابونی گابنی (Gaboon Ebony)، ابونی نیجریه ای (Nigerian Ebony)، یا ابونی کامرونی (Cameroon Ebony) یافت می شود که این نامگذاری به علت رشد این درخت در کشور های نام برده شده می باشد. اما یکی از مرغوب ترین انواع چوب آبنوس، ابونی هندی (Indian ebony) است که تیرگی چوب درون فوق العاده ای دارد.

نام علمی درخت آبنوس:

اسم علمی درخت آبنوس دایس پایرس کلاسیفورا (Diospyros Crassiflora) است. این درخت در سریلانکا، هند و اندونزی هم رشد می کند. البته آبنوس در تمام کشورهایی که در بالا هم به آن ها اشاره شد یافت می شود و در برزیل هم رگه های زیبایی از این چوب یافت می شود.

رنگ درون چوب درخت آبنوس معمولا سیاه و از آن بهتر سیاه براق است. البته در برخی از گونه ها گاهی بافت روشن هم وجود دارد. چوب درخت آبنوس راست تار و یا گاهی با انحراف خیلی کم است. آبنوس دارای بافتی منحصر به فرد و با درخشندگی بسیار زیاد و طبیعی است. آبنوس پراکنده آوند است و دارای منافذ متوسط تا بزرگ در ساختار خود است که بدون هیچ نظم خاصی پراکنده شده اند که از این جهت بافتی شبیه به چوب های بخش روزنه ای دارد.

آبنوس به عنوان یک گونه بسیار بادوام چوبی محسوب می شود که مقاومت خوبی در برابر حمله موریانه ها و حشرات دیگر دارد. آبنوس دارای سختی بالایی (۲ برابر سختی چوب بلوط) است. این سختی با اولین لمس چوب آبنوس برای هر فردی که با آن کار می کند کاملا قابل احساس است. به طوری که با رنده کردن این چوب و برخورد تیغه رنده با این چوب حس برخورد آهن به آهن به انسان دست می دهد.

پرداخت این چوب آسان است و پرداخت آن با کیفیت بالایی انجام می شود. آسانی پرداخت این چوب به معنی راحتی سمباده زدن و لزوم وارد کردن نیروی کم برای پرداخت چوب آبنوس نیست بلکه کاملا برعکس است و لایه برداری از سطح آن با مشقت زیادی انجام می شود. پرداخت آسان به معنی تراش و سایش با کیفیت سطح است به طوری که بعد از برخورد تیغه تیز و یا سمباده سطح چوب بدون هیچ کنده شدنی واکنش نشان می دهد و هیچ خلل و فرجی ایجاد نمی شود؛ برعکس این حالت را موقع تراشیدن چوب نرمی مثل نراد مشاهده خواهید کرد.

چوب آبنوس تقریبا بدون هیچ حفره مخربی است و سطح صاف و براقی را ایجاد می کند و نسبت به نفوذ آب و موریانه نیز مقاوم است. دانسیته این چوب بسیار بالا است و دانسیته اش به ۱۲۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب یا ۱٫۲ گرم بر سانتی متر مکعب می رسد. به علت دانسیته بالای این چوب در مقایسه با دانسیته آب که یک گرم بر سانتی متر مکعب است، امکان شناور ماندن این چوب روی آب وجود ندارد و این تراکم زیاد سبب غرق شدن این چوب در آب می شود. همین خصوصیت باعث شده است که از این چوب در تزیین آکواریوم ها استفاده شود و کاربرد آبنوس را برای ماهی ها هم میسر کرده است.